ನೊಳಂಬ ಕರ್ನಾಟಕದ ಈಗಿನ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತಣ ಪ್ರದೇಶವನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದ್ದ ನೊಳಂಬಳಿಗೆ ಸಾಸಿರ ಎಂಬ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಗಳಾಗಿ 8ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನಾರಂಭಿಸಿ, ಮುಂದಿನ ಎರಡು ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯಗಳಿಸಿ, ಈಗಿನ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ, ತುಮಕೂರು, ಕೋಲಾರ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನೂ ನೆರೆಯ ಅನಂತಪುರ, ಚಿತ್ತೂರು, ಧರ್ಮಪುರಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ನೊಳಂಬವಾಡಿ 32000 ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಪ್ರಭುಗಳಾಗಿ 11ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದವರೆಗೆ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದ ಸಾಮಂತ ರಾಜರ ಮನೆತನ. ತಲಕಾಡಿನ ಗಂಗರೂ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರೂ ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಳುಕ್ಯರೂನೊಳಂಬರಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲ ಅಧೀನರಾಗಿದ್ದರು. ಕದಂಬ, ಗಂಗ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಳುಕ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಇವರು ವಿವಾಹ ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಸಿದ್ದರು. ಬಾಣರು, ವೈದುಂಬರು, ಚೋಳರು ಮುಂತಾದವರಿಗೂ ಇವರಿಗೂ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂಧವಿತ್ತು. ನದಿಯ ಲಾಂಛನ ಹೊಂದಿದ್ದ ಇವರ ರಾಜಧಾನಿ ಪೆಂಜೀರು ಅಥವಾ ಹೆಂಜೇರು. ಆಂಧ್ರ ಪದೇಶದ ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೇಮಾವತಿಯೇ ಇದೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ನೊಳಂಬ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಹೇಗೆ ಬಂತೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ. ಈಶ್ವರ ವಂಶಜನಾದ ಕಂಚೀಪತಿ ಎಂದು ಶಾಸನವೊಂದರಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿತನಾಗಿರುವ ತ್ರಿಣಯನ ಪಲ್ಲವ ಎಂಬುವನು ನೊಳಂಬರ ಮೂಲಪುರುಷ. ಇವನ ವಂಶದಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು ಮಂಗಳ ನೊಳಂಬಾಧಿ ರಾಜ (ಸು. 730-ಸು. 775). ಹೇಮಾವತಿ ಶಾಸನದ ಪ್ರಕಾರ ಇವನು ಕಿರಾತ ನೃಪತಿಯನ್ನು ಜಯಿಸಿದ; ಕರ್ಣಾಟರಿಂ
ವರಗುರು, ಶ್ರೀದತ್ತನಿಗೆ ಅನುದಿನವು ಮೂಡನದಿ ಉದಯಿಸುವ ರವಿಯಂತೆ ಚಣಚಣವು ನೀ ಬರುವೆ ಮಿಂಚಿನಂತೆ ಬಂದು ಮೂಡಲ ಮನೆಯ ಮುತ್ತುಗಳ ರಾಶಿಯಲಿ ನಿನ್ನ ಹಾಡಿನು ಉಲಿದು ಕಿರಣದಂತೆ ಆಗಸದ ಕಡಲಾಚೆ ನಿನ್ನಿರವು ನಿಂತಿಹುದು ಆಳದಲಿ ಬಹು ಆಳ ನಿನ್ನಾತ್ಮವು ಬದುಕಿನಾ ಬಂಡಿಯಲಿ ಬೆಂದು ಬಂದರು ನೀನು ಮುಕುಟರತ್ನವು ನಿನ್ನ ಬದುಕಿನಿರವು ಸಾಧನೆಯ ಕೇರಿಯಲಿ ನಿಂದು ನೀ ಕೈಮಾಡಿ ಕರೆದು ತೋರಿಸಿದೆ ಗುರು ದರುಶನ ತಾಂಬುಲದ ತುಟಿಯಂತೆ ಮುಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಲ್ಲಿಗೆಯು ಸಂಜೆ ಹೊನ್ನಿನ ನೀರ ಕಡಲಾಚೆಯು ಗರಿ ಬಿಚ್ಚಿ ನೀ ಹಾಡೆ ಅರಳು ಮರಳಿನ ಮೇಲೆ ಬೆಳಗು ಮೂಡಲು ಅಲ್ಲಿ ಉಯ್ಯಾಲೆಯು ನಾದಲೀಲೆಗೆ ನಮನ ಗಂಗಾವತರಣದಲಿ ಶ್ರಾವಣದಿ ಸಖೀಗೀತ ನಭೋವಾಣಿಯು ಹೃದಯ ಸಮುದ್ರದಿ ಮಿಂದು ಸೂರ್ಯಪಾನವ ಮಾಡಿ ಬಾಲಬೋಧೆಗೆ ನಿಂತ ಶ್ರೀಮಾತೆಗೆ ಉತ್ತರಾಯಣ ಕಾಲ ಯಕ್ಷ ಯಕ್ಷಿಗೆ ನಮನ ಕಾವ್ಯವೈಖರಿಯಿಂದ ವಿನಯ ಸಂಚಯವು ಮುಕ್ತಕಂಠದಿ ಹಾಡಿ ನಾಕುತಂತಿಯ ಮೀಟಿ ಜೀವಲಹರಿಯೆ ನಮ್ಮ ಒಲವೇ ಬದುಕು ಚೈತನ್ಯಪೂಜೆಗದು ಮತ್ತೆ ಶ್ರಾವಣ ಬಂತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಮೇರುವಿನ ವಿರಾಟ್ ಸ್ವರೂಪವು ಕನ್ನಡದ ವರಕವಿಯೆ ಭೂತಾಯಿ ವರಸುತನೆ ಚತುರೋಕ್ತಿ ನುಡಿಗಳ ಶಬ್ಧಗಾರುಡಿಗ ಅರವಿಂದರನುಯಾಯಿ ಭಗವತಿಯ ವೇದದನಿ ಧಾರಾನಗರದಿ ನಿಂದ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಯುಗಯುಗದ ವಾತ್ಸಲ್ಯ ರಸದ ಹೊನಲನು ಹರಿಸಿ ಒಲವ ಬಳ್ಳಿಯನೆಲ್ಲ ಹಬ್ಬಿತಬ್ಬಿ ನನ್ನಾತ್ಮ ನೀ ಗುರುವೆ ಸ್ವಚ್ಛಂದದಾಯಕನೆ ನೆಲೆಸೆನ್ನ ಹೃದಯದೊಳು ಅಂಬಿಕಾತನ