ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು
ತಲುಪಿದಾಗ
ಬೌದ್ಧಧರ್ಮದ ಹರಡುವಿಕೆಯು ಸ್ತೂಪಗಳು ಮತ್ತು ವಿಹಾರಗಳಂತಹ ಸ್ಮಾರಕಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಸನ್ನತಿಯು ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ಭೀಮಾ ನದಿಯ ಉತ್ತರ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿರುವ ಗುಲ್ಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಮವಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಪುರಾತತ್ವ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯವು ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯು ರಣಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಕನಗನಹಳ್ಳಿ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಉತ್ಖನನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ಸನ್ನತಿ ಬಳಿಯ ಕನಗನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಎಎಸ್‌ಐ ಉತ್ಖನನದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸ್ತೂಪದ ಅವಶೇಷಗಳು ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲೂ ಹರಡಿರುವ ಉತ್ತಮ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ.
ಕರ್ನಾಟಕದ ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅಶೋಕ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.
ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ತೂಪವನ್ನು ಶಾಕ್ಯ ಮಹಾ ಚೈತ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಂತರ ಶಾತವಾಹನ ರಾಜರಿಂದ ನವೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸ್ತೂಪವು ಇಂದು ಬಹುತೇಕ ಅವಶೇಷಗಳಲ್ಲಿದೆ, ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸನಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ರೋಮಾಂಚಕ ಬೌದ್ಧ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತವೆ. ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿನ ಉತ್ಖನನಗಳು ಅಶೋಕ ಮತ್ತು ಶಾತವಾಹನ ರಾಜರ ಕೆತ್ತಲಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳ ಚಿತ್ರಣ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧನ ಪವಾಡಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅನೇಕ ಬೌದ್ಧ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿ ನೀಡಿವೆ. ಅಶೋಕನ ಚಪ್ಪಡಿ ಶಾಸನದ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವರ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಭಾರತೀಯ ಕಲೆಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ. ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ಚಿತ್ರಣದಲ್ಲಿ, ಚಕ್ರವರ್ತಿ ತನ್ನ ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪರಿಚಾರಕರನ್ನು ಒಂದು ಚಪ್ಪಡಿಯ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ರಾಯ ಅಶೋಕ (ರಾಜಾ ಅಶೋಕ) ಎಂದು ಬರೆಯುವ ಶಾಸನವಿದೆ.
ಅಶೋಕನಿಂದ ಬೋಧಿ ವೃಕ್ಷದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮತ್ತೊಂದು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಶಿಲ್ಪವಿದೆ. ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಮರಕ್ಕೆ ನಮನ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವಂತೆ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರು ಅದನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ನೈಸರ್ಗಿಕತೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಶೋಕನು ಕರ್ನಾಟಕದ ಸುವರ್ಣಗಿರಿ ಎಂಬ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ದೇವನಾಂಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಅಶೋಕನ ಒಗಟನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನ ಶಾಸನವು ಪರಿಹರಿಸಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅನೇಕ ಮುಂಚಿನ ಮೌರ್ಯ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ದೇವನಾಮಪ್ರಿಯ (ದೇವರುಗಳ ಪ್ರೀತಿಯ) ಹೆಸರು ಅಶೋಕನ ಹೊರತಾಗಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೂ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಅದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು.
ಬುದ್ಧನ ಜನ್ಮ ವೃತ್ತಾಂತಗಳು ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿನ ಅತ್ಯಂತ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಪ್ರಕಾರದ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿವೆ. ಅವನ ತಾಯಿ ಮಾಯಾದೇವಿಯ ಕನಸಿನೊಂದಿಗೆ ಅವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತವೆ. ಬಿಳಿ ಆನೆಯ ನೋಟವು ಮಗುವಿನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬುದ್ಧನ ಆಗಮನವನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ನಂತರ ಕನಸಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ, ಜನನದ ದೃಶ್ಯ, ವೃಕ್ಷ ಯಕ್ಷ ಶಾಕ್ಯವರ್ಧನನಿಗೆ ಮಗುವಿನ ಪ್ರಸ್ತುತಿ, ಅರಮನೆಯ ಜೀವನವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ ಅವನ ನಿರ್ಗಮನ, ಮಾರನ ಸೋಲು, ಬುದ್ಧನ ಜ್ಞಾನೋದಯ, ಸಾರನಾಥ ಜಿಂಕೆ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವನ ಮೊದಲ ಧರ್ಮೋಪದೇಶ, ಅವನ ಪವಾಡಗಳು ಮತ್ತು ಧರ್ಮೋಪದೇಶಗಳು. ಅವನ ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ, ಮತ್ತು ಪ್ಯಾನಲ್ ನಿರೂಪಣೆಯು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮಹಾನ್ ನಿರ್ಗಮನದೊಂದಿಗೆ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ-ಮಹಾಪರಿನಿರ್ವಾಣ. ಬುದ್ಧನ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಅವನ ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ ವಿತರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತುಶಿತಾ ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಅವನ ನಿರ್ಗಮನದ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ನಿರೂಪಣೆಗಳೂ ಇವೆ.
ಚದ್ದಾಂತ, ಮೃಗ, ಸೂತ ಸೋಮ ಮತ್ತು ವಿದುರಪಂಡಿತ ಮುಂತಾದ ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಶಿಲ್ಪದ ಚಪ್ಪಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಚಪ್ಪಡಿಗಳು ಸ್ತೂಪದ ಡ್ರಮ್ ಮತ್ತು ವೇದಿಕೆಗೆ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಲೇಪನವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು ಬುದ್ಧನ ಹಿಂದಿನ ಜೀವನದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಬೋಧಿಸತ್ವ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಬೋಧಿಸತ್ವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಇತರರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಧರ್ಮನಿಷ್ಠ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಷದ್ದಾಂತ ಜಾತಕದಲ್ಲಿ ಬೋಧಿಸತ್ವನು ಆರು ದಂತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆನೆಯಾಗಿ ಜನಿಸಿದನು. ಕಾಶಿಯ ರಾಣಿಯು ದಂತಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದಳು, ಇದರಿಂದ ಅವಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಷದ್ದಾಂತ ಆನೆ ಸಾಯುತ್ತದೆ. ದಂತಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಬೇಟೆಗಾರನನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲಾವಿದರು ಆನೆಯನ್ನು ಹಿಂಡಿನೊಳಗೆ ಆರು ದಂತಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ದಂತಗಳು ಭಾರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಬೇಟೆಗಾರನಿಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆನೆ, ಬೇಟೆಗಾರನ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ತಿಳಿದ ನಂತರ, ದಂತಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಉಪದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಸನ್ನತಿ ಸ್ತೂಪವು ಬುದ್ಧನ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವರೂಪದ ರೂಪಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ. ಇವುಗಳು ಮಾನುಷ ಬುದ್ಧರನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ, ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ವಿದರ್ಭದ ಕಲಾವಿದರು ಕೆತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಬುದ್ಧನನ್ನು ನಾಗಮುಚ್ಚಲಿಂದಾ (ಐದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹುಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸರ್ಪ), ಆನೆ, ಹಂಸ, ಧರ್ಮಚಕ್ರ ಮತ್ತು ಕುಶನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಖಾಲಿ ಸಿಂಹಾಸನದಂತಹ ಚಿಹ್ನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚಪ್ಪಡಿಗಳನ್ನು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಫೆಸ್ಟೂನ್ ಮತ್ತು ಹೂಮಾಲೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಸನ್ನತಿ ಸ್ತೂಪವು ಎಲ್ಲಾ ಸ್ತೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (700 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಸನಗಳು), ಮತ್ತು ಅವು ದಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೋಷಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ವಿವಿಧ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಸನ್ನತಿ, ಅದರ ಬೌದ್ಧ ಸಂಘದ ಜೊತೆಗೆ, ಪ್ರಸ್ತುತ 9 ನೇ ಶತಮಾನದ CE ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಶಾಕ್ತ ದೇವತೆಯಾದ ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರಲಾಪರಾಮೇಶ್ವರಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಕಲೆಯು ಸನ್ನತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಪ್ರದೇಶದಾದ್ಯಂತ ತನ್ನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಹರಡಿತು. ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬನವಾಸಿಯು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಬನವಾಸಿ ಕದಂಬ ಮತ್ತು ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶಗಳು ಸಹ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಯಾಮವನ್ನು ನೀಡಿತು.
(rhkulkarniarthistory@gmail.co
ಕಾಮೆಂಟ್‌ಗಳು
ಕಾಮೆಂಟ್‌ ಪೋಸ್ಟ್‌ ಮಾಡಿ